علوم پزشکی به سرعت در حال پیشرفت است و روش‌های درمانی کم تهاجمی به دلیل اثربخشی بالا و عدم نیاز به تداخل با بافت‌های سالم، جایگاه بسیار مهمی در درمان بیماری‌ها پیدا کرده‌اند. پی آر پی یکی از روش‌های درمانی کم تهاجمی است که امروزه به عنوان یکی از روش‌های پرکاربرد در سرتاسر جهان شناخته شده است.
پی آر پی با استفاده از فرآیند جداسازی و تزریق پلاکت‌های خون بیمار، برای درمان برخی بیماری‌ها و بهبود برخی شرایط به کار می‌رود. این روش درمانی با نام پلاکت درمانی نیز شناخته شده است و در درمان ریزش مو، بهبود رشد موها پس از کاشت مو، آسیب دیدگی‌های ورزشی و بیماری‌های التهابی مؤثر است. پی آر پی به صورت تزریقی با استفاده از سرنگ انجام می‌شود و با جداسازی و استفاده از پلاکت‌های خون بیمار، بهبودی در شرایط بالینی بیمار ایجاد می‌کند.
PRP چیست ؟!
PRP مخفف عبارت Platelet Rich Plasma به معنی پلاسمای غنی از پلاکت است. این روش یک فرایند پزشکی است که در آن، از خون بیمار، اجزایی که شامل پلاکت‌ها، رشته‌های فیبرینوژن و سایر عوامل رشدی هستند، جداسازی و با استفاده از آن‌ها، پلاسمایی با غلظت بالا از عوامل رشد به دست می‌آید. این پلاسمای غنی سپس به مناطق مورد نیاز بیمار تزریق می‌شود تا باعث تحریک و نوسازی بافت‌های آسیب دیده شود. این فرایند به دلیل ایمنی بالا و کاهش عوارض ناخواسته، در بسیاری از درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
PRP یک روش پزشکی نوین و بسیار مؤثر است که در اوایل دهه ۹۰ میلادی مورد استفاده در رشته‌های مختلف پزشکی، از جمله جراحی زیبایی، جراحی فک و صورت، قلب و عروق، ارتوپدی و غیره قرار گرفت. این روش بر پایه استفاده از سلول‌های درمانی پلاکت‌های خون بیمار برای تحریک و نوسازی بافت‌های آسیب دیده استوار است و به دلیل اثرات مثبت بسیار زیادی که در درمان بیماری‌های مختلف دارد، به عنوان یکی از روش‌های درمانی مؤثر و محبوب در حوزه پزشکی شناخته شده است.
خون بدن از سه بخش کلی تشکیل شده است که شامل:
- پلاسما: بخش مایع خون است که شامل آب، پروتئین‌ها، الکترولیت‌ها، هورمون‌ها و سایر مواد مغذی است.
- پلاکت‌ها: این سلول‌ها برای تشکیل لخته های خونی برای توقف خونریزی از آسیب دیده‌ها و صدمات به بافت‌های بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- هماتوکریت : این بخش شامل سلول‌های خونی مانند گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها است.
فرآیند اثر گذاری PRP چگونه است ؟!
فرآیند اثرگذاری PRP بر اساس تحریک و نوسازی بافت‌های آسیب دیده استوار است. پلاکت‌های خون حاوی عوامل رشدی هستند که به سلول‌های بافتی کمک می‌کنند تا به سرعت ترمیم شوند. با استفاده از PRP، پلاکت‌های غنی با این عوامل رشدی از خون بیمار جدا می‌شوند و به مناطق آسیب دیده تزریق می‌شوند. پلاکت‌های حاوی عوامل رشدی، با اتصال به سلول‌های بافتی، عملکرد سلول‌ها را تحریک و بهبود می‌بخشند و در نتیجه، بافت‌های آسیب دیده را ترمیم می‌کنند. علاوه بر این، PRP می‌تواند باعث افزایش جریان خون و بهبود تامین مواد مغذی به منطقه مورد نیاز شود که بهبود سرعت ترمیم و بهبودی در نتیجه دارد.
درمان درد با استفاده (PRP) در آن، خون بیمار جمع‌آوری شده، پلاکت‌های آن جدا شده و با مواد موثر دیگری که در بازسازی بافت‌ها موثر هستند، ترکیب می‌شوند. سپس این مخلوط، در داخل سرنگ‌های مخصوص قرار گرفته و به نقاط مورد نیاز بیمار تزریق می‌شود.
استفاده های پی ار پی :
تزریق پی آر پی برای جوانسازی صورت :
تزریق PRP یکی از روش‌های مورد استفاده در جراحی زیبایی برای جوانسازی صورت است. با استفاده از این روش، پلاکت‌های غنی شده با فاکتورهای رشد به بافت‌های صورت تزریق می‌شوند تا باعث جوانسازی و ترمیم بافت‌های مختلف شود. این فاکتورهای رشد شامل موادی همچون فیبرونکتین، پلاسمای تعاملی، پروتئین‌های رشد و اسیدهای آمینه هستند که در فرآیند بازسازی بافت‌ها نقش مهمی دارند. این روش به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی و احتمال کمتر بروز عوارض جانبی نسبت به روش‌های دیگر مورد توجه قرار گرفته است. اما برای اینکه نتیجه بهتری در جوانسازی صورت حاصل شود، ممکن است به ترکیبی از روش‌های مختلف از جمله تزریق چربی و بوتاکس نیز نیاز باشد. میزان نتایج تزریق PRP در جوانسازی صورت به صورت فرد به فرد متفاوت است و بستگی به شرایط پوستی، سن و عوامل دیگر دارد.
رشد مو با استفاده از پی ار پی :
پی آر پی یا پلاسمای غنی شده با پلاکت می‌تواند به رشد و تقویت موها کمک کند. در این روش، پلاکت‌های خونی فرد از خون جدا شده، تقطیر و در نهایت بازیابی شده و بعد از تزریق به مناطق مورد نیاز پوست، امکان فعال شدن فرآیندهای رشدی و بازسازی مو را فراهم می‌کنند.
پی آر پی می‌تواند به رشد موهای ضعیف و نازک کمک کند و همچنین بهبود رشد موهای کاشت شده و کاهش ضایعات پس از کاشت مو نیز ممکن است. همچنین، این روش می‌تواند در درمان برخی از بیماری‌های پوستی که با آسیب دیدن موها همراه هستند، مانند الوپسیا (alopecia) که با ریزش موهای بلند مربوط به بخش‌هایی از پوست که مورد تهاجم آنتی‌بادی‌ها هستند همراه است، موثر بوده و بهبودی در شرایطی که موها در اثر التهاب و آسیب دیدگی‌های ورزشی ضعیف شده‌اند، نیز کمک می‌کند. به طور کلی، این روش در درمان موثر برخی از مشکلات مویی می‌تواند مفید باشد، اما در هر صورت نیاز به ارزیابی ویژگی‌های فردی و تشخیص دقیق نوع مشکل مویی دارد.
کاشت مو با استفاده از پی ار پی :
پی آر پی در کنار درمان برخی از مشکلات مویی، در کاشت مو نیز به کار می‌رود. در روش کاشت مو با استفاده از پی آر پی، در ابتدا پلاسمای غنی شده با پلاکت از خون بیمار دریافت می‌شود و سپس به صورت تزریقی در منطقه‌هایی که باید کاشت انجام شود، تزریق می‌شود. این فرآیند، به عنوان یک فرایند کم تهاجمی، باعث کاهش زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره می‌شود و همچنین احتمال ایجاد عوارض و عفونت نیز کمتر می‌شود. استفاده از پلازمای غنی شده با پلاکت در کاشت مو، بهبود در نتایج کاشت مو و افزایش تعداد موهای جدید کاشت شده دارد. همچنین، این روش بهبود موهای موجود در منطقه کاشت را نیز ایجاد می‌کند و در مجموع، بازسازی و تقویت ساختار موها را تسریع می‌کند.
ترمیم بافتی با پی ار پی :
پی آر پی برای ترمیم بافت‌های آسیب دیده در بسیاری از بخش‌های بدن، مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از پی آر پی در ترمیم بافتی باعث کاهش زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره می‌شود و همچنین احتمال ایجاد عوارض و عفونت نیز کمتر می‌شود. همچنین، پی آر پی به عنوان یک درمان فوق العاده برای ترمیم بافت‌های آسیب دیده مانند زخم‌ها، بخش‌هایی از پوست که به علت بیماری‌های جلدی آسیب دیده‌اند، بافت‌های استخوانی و بافت‌های نرم مانند بافت چربی، استفاده می‌شود. علاوه بر این، پی آر پی باعث افزایش فرآیند بهبودی و بازسازی بافت‌های آسیب دیده می‌شود و همچنین باعث بهبود کیفیت بافت‌های جدید شده و ایجاد بافت سالم‌تر می‌شود.
کاهش التهاب :
پی آر پی در برخی بیماری‌های التهابی، از جمله استئوآرتریت و آرتروز، استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به کاهش التهابات و درد مربوط به آن‌ها کمک کند. همچنین، در برخی بیماری‌های التهابی روده و امراض روده‌ای نیز می‌توان از پی آر پی به عنوان یک روش درمانی استفاده کرد.
توصیه های قبل، حین و بعد از پی آر پی به شرح زیر است :
قبل از شروع پی آر پی :
- حداقل دو روز قبل از درمان، مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید تا بدن و پوست شما کاملاً هیدراته شود.
- حداقل یک هفته قبل از دریافت درمان، میزان مصرف چربی را کاهش داده و میزان مصرف کافئین را هم کاهش دهید.
- در صورت مصرف دارو یا مکمل، حتماً با پزشک خود مشورت کنید و راجع به مصرف آن‌ها پیش از دریافت درمان با پی آر پی او را مطلع کنید. برخی از مکمل‌ها باعث افزایش خطر کبودی می‌شوند و نباید حداقل ۲ تا ۳ هفته قبل از درمان مصرف شوند.
- در روز درمان از مصرف الکل، آسپرین و دیگر داروهایی که ممکن است باعث خونریزی شوند، خودداری کنید.
- قبل از درمان، حتماً با پزشک خود درباره هرگونه شرایط پزشکی، بیماری و حساسیت‌های شما مطلع شوید.
حین پی آر پی :
حین درمان PRP، بهتر است برای راحتی بیشتر، روی محل تزریق یک کمپرسی یخی قرار داده شود تا درد و التهاب محل تزریق کاهش یابد. همچنین، حین تزریقات از حرکات ناگهانی و فشار زیاد بر محل تزریق باید خودداری شود تا احتمال خونریزی کمتر شود. در صورت بروز درد یا سوزش شدید، باید به پزشک مراجعه و درمان مناسب انجام شود. همچنین، در طول درمان باید از مصرف آسپرین و داروهای ضد التهاب کاهش یافته و یا به صورت کاملاً قطع شده باشد، مگر اینکه پزشک شما اجازه داده باشد.
بعد از پی آر پی :
- در صورت داشتن درد شدید، خونریزی، تورم، گرمی، قرمزی یا سایر علائم غیرمعمول در محل تزریق، به پزشک خود اطلاع دهید.
- پس از تزریق، بهتر است فعالیت شدیدی نداشته باشید و استراحت کنید. همچنین، در روز اول پس از درمان، از فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و ماساژ پرهیز کنید.
- برای جلوگیری از خونریزی، بهتر است در روز اول پس از تزریق، فعالیت شدیدی نداشته باشید و به دستور پزشک خود، از مصرف داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن و وارفارین پرهیز کنید.
- همچنین، پس از درمان PRP، به پوست و محل تزریق نیاز به مراقبت دارید. بهتر است از محصولات ضد عفونی کننده استفاده کرده و از ایجاد فشار و مالش بر روی محل تزریق پرهیز کنید.
نکاتی که بعد از تزریق PRP باید توجه کنید :
- عوارض جانبی درمان PRP عمدتاً شامل عوارض کوتاه مدت مانند درد، تورم و خونریزی در محل تزریق می‌شوند. این عوارض معمولاً در عرض چند روز بهبود می‌یابند و اغلب نیازی به درمان خاصی ندارند.
- در موارد نادر، ممکن است عوارض جانبی جدی‌تری از جمله عفونت، تجمع خون در محل تزریق، تحریک پوستی و تغییرات پوستی در محل تزریق ایجاد شود. در صورتی که به هر علتی مشکوک به عفونت در محل تزریق باشید، باید با پزشک خود تماس بگیرید و در صورت لزوم درمان مناسب را دنبال کنید.
چه کسانی نباید پی آر پی دریافت کنند؟
- افرادی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند
- به طور سنگین دخانیات مصرف می‌کنند
- سابقه اعتیاد به مواد مخدر یا الکل دارند
- همچنین افراد دارای بیماری‌های :
- سرطان
- مزمن کبد
- مزمن پوستی
- تعداد کم پلاکت‌های خونی
- بیماری‌های تیروئیدی نباید پی آر پی دریافت کنند
- علاوه بر اینها، افرادی که دچار عفونت پوستی در منطقه تزریق هستند، همچنین باید از دریافت این درمان خودداری کنند. در هر صورت، قبل از شروع هر نوع درمانی باید با پزشک خود مشورت کنید و وضعیت جسمانی خود را با او به اشتراک بگذارید.